ضرورت ترویج سبک سالم زندگی در میان نوجوانان |

نوجوانان امروزی از نسل فن آوری هستند و برای آنان تلفن های همراه، اینترنت، موسیقی، فیلم، تلویزیون و بازی های ویدئویی بسیار مهم است. بسیاری از نوجوانان تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری را به کتاب خواندن ترجیح می دهند. آنها مطالعه کردن را دوست ندارند چراکه تماشای تلویزیون آسان تر بوده  و مجبور نیستند از قدرت تخیل خود استفاده کنند.

نوجوانان و عصر فناوری

نوجوانان ترجیح می دهند به جای راه رفتن، بازی فوتبال و یا رفتن به استخر شنا، اوقات فراغت خود را در مقابل تلویزیون، رایانه و گوشی های هوشمند  سپری کنند.  این قبیل  وسایل الکترونیکی آنها را به دنیایی می برد که وجود ندارد و با اینکه میتواند بسیار هیجان انگیز باشد ولی عملا فاقد هر گونه فعالیت فکری و جسمی است. نوجوانان تمایل دارند  دوستان  خود را در مکان هایی مانند کافی شاپ یا  رستوران های فست فود  ملاقات کنند که به معنای خوردن مواد غذایی ناسالم است.

سبک زندگی سالم نیاز اصلی نوجوانان

مطالعات نشان می دهد نوجوانان دارای اضافه وزن، ۴۰ درصد بیشتر از نوجوانان با سبک زندگی سالم احتمال دارد که از سردردهای مکرر و یا میگرن رنج ببرند.فرزندان ما  نیازمند رژیم غذایی متعادل، بهداشت شخصی مناسب و فعالیت فیزیکی در هوای تازه هستند. برای مثال، انواع بازی های توپی، دویدن، شنا کردن، دوچرخه سواری و یا پیاده روی که این گونه فعالیت ها بطور طبیعی می بایست  جالب تر از نشستن در مقابل صفحه رایانه  و یا تلویزیون  برای چندین وچند ساعت باشد به دلیل  آن که انتخاب این سبک از زندگی منجر به بهبود خلق و خو، سلامت و تناسب اندام  میشود.حال آنکه بسیاری از نوجوانان کمتر  به ورزش می پردازند و  بیشتربه خوردن فست فودها، میان وعده های ناسالم و نوشابه ها مشغول میشوند که این امرعلاوه برتهدید سلامتی، چاقی  راهم بهمراه دارد. مطالعات نشان میدهد نوجوانان دارای اضافه وزن، ۴۰ درصد بیشتر از نوجوانان با سبک زندگی سالم احتمال دارد که از سردردهای مکرر و یا میگرن رنج ببرند.شمار قابل توجهی از نوجوانان با بی توجهی به عواقب خوردن مواد غذایی چاق کننده، دچار اضافه وزن هستند وبه دنبال آن خود را با رژیم های لاغری غیر اصولی عذاب میدهند ودر این راه آسیب های زیادی را متحمل میشوند.

همچنین فعالیت بدنی تأثیر زیادی بر سبک زندگی  نوجونان دارد. فعالیت بدنی  وضعیت سلامت فرد را بطور گسترده ای بهبود می بخشد و  به  ارگانیسم کمک میکند تا بهتراز  کالری های دریافتی استفاده کند. فعالیت بدنی اشتها را کاهش می دهد و کمک می کند تا توده چربی در بدن  کاهش یابد. تاثیر سودمند فعالیت جسمانی در خلق و خو نیزانکارناپذیر است. پژوهش ها نشان می دهد که ورزش مداوم در میان نوجوانان (و نه تنها در نوجوانان، بلکه تمام افراد در هر سنی) از عوامل مهم بهبود سلامت روان میباشد. با این حال، تمایل کم نوجوانان به فعالیت های بدنی به مشکلی بزرگ تبدیل شده است که در طولانی مدت  ممکن است منجر به  بیماری های مختلف مانند: نارسایی قلبی، بیماری های ریوی، مشکلات ستون فقرات و غیره شود.

 ویژگی های اساسی در سبک زندگی نوجونان امروزی

هرزه نگاری، انتشار محتواهای مستهجن، تجاوز به حریم خصوصی افراد و اشاعه خشونت  از جمله آسیب هایی است که کارشناسان حوزه جامعه شناسی، ارتباطات و روانشنا سی بصورت مداوم از آنها صحبت می کنند.یکی از  ویژگی های اساسی در سبک زندگی نوجونان امروزی، زندگی در فضای مجازی است. نوجوانان خود بر این باورند ، که دنیای مجازی  می تواند بسیار مفید و سرگرم کننده باشد.  آنها می توانند موسیقی و فایل های دیگر را دانلود و بصورت آنلاین بازی کنند و با دوستان واقعی یا مجازی خود در ارتباط باشند. برای بسیاری از نوجوانان گوشی های موبایل ضروری است و زندگی بدون آن قابل  تصور نیست.  نوجوانانی که به طور فزاینده ای در دنیای فن آوری احاطه شدند و ارتباطات بین فردی آنها  تحت الشعاع قرار گرفته است یقینا از آسیب های اجتماعی حاصل ازاستفاده کنترل نشده از فضای مجازی بی اطلاع هستند. هرزه نگاری، انتشار محتواهای مستهجن، تجاوز به حریم خصوصی افراد و اشاعه خشونت  از جمله آسیب هایی است که کارشناسان حوزه جامعه شناسی، ارتباطات و روانشنا سی بصورت مداوم از آنها صحبت می کنند.

حتی لباس  پوشیدن نوجوانان امروزی نیز تغییرپیدا کرده است. آنها بیش از دیگران به مد اهمیت می دهند و مدگرا هستند. لباس مدرسه  محبوب نیست وبسیاری از دختران و پسران لباس هایی را می پسندند که در تضاد جدی با اصول خانواده و جامعه قرار دارد. دوران بلوغ و شکل گیری حس استقلال طلبی  از یک طرف و نفوذ رسانه ها و ترویج مدهای غیر بومی و  متضاد با ارزش های جامعه از طرفی دیگر ، این مسئله را به معضلی در میان خانواده ها تبدیل کرده است.

نگاهی بر  اشتباهات والدین در برخورد با نوجوانان

در مجموع ، می توان گفت که سبک زندگی نوجوانان بستگی به عوامل بسیاری دارد .همچنین پیشرفت روز افزون فن آوری شکافی عمیق بین نوجوانان امروز و دیروز ایجاد کرده است. در این میان برخی از  والدین نیز مرتکب اشتباهات بسیاری میشوند. آنها هنوز به نوجوانان خود به چشم کودک مینگرند  بدون توجه به اینکه دیگر این کودکان دوست داشتنی  بزرگ شده اند وگاه  میتوانند رفتاری از خود نشان دهند که قابل پیش بینی نباشد . درماندگی که والدین در ارتباط با نوجوان خود احساس میکنند ، اغلب ناشی از پیامی است که خود به نوجوانانشان القا میکنند. والدین به طور ضمنی حامل این پیام هستند : (  تا زمانی ” خوب” هستی که کار “بد” انجام ندهی) و به دنبال آن لیست بلند بالایی از” نباید  “ها را هر روزه برای فرزندان خود تکرار میکنند . واقعیت این است که انتظارات منفی در واقع می تواند رفتاری را که از آن واهمه داریم در فرزندانمان  تقویت کند. نتایج  تحقیقی در دانشگاه ویک فارست نشان داد که پدر و مادر هایی که بیم  رفتارهای پر خطر را در  نوجوان خود داشتند شاهد سطوح بالایی از این رفتارها در فاصله زمانی یک سال بودند.آنچه باید بدانیم، تمرکز بر روی علایق و سرگرمی های فرزندانمان است حتی اگر کاملا آن را درک نکنیم .در این صورت می توانیم مسیر جدیدی برای ارتباط مجدد با نوجوانان خود رقم بزنیم .

روانشناسان  توصیه می کنند والدین به جای اعتماد به غرایز خود، از کمک های حرفه ای نظیر مشاوره، مطالعه کتاب و شرکت در کارگاه ها درپرورش فرزندان خود استفاده کنند.مطلب مهم دیگر این است که روانشناسان  توصیه میکنند والدین به جای اعتماد به غرایز خود، از کمک های حرفه ای نظیر مشاوره، مطالعه کتاب و شرکت در کارگاه ها درپرورش فرزندان خود استفاده کنند. والدین نمیخواهند  فرزندانشان هیچ گونه شکست و ناامیدی را تجربه کنند و این دور نگه داشتن آنها از واقعیت های زندگی باعث میشود نوجوانان فرصت های ارزشمندی را برای آموختن و تجربه کردن از دست بدهند. یاری گرفتن از متخصصین به والدین کمک میکند در کنار فرزندانشان بایستاند و بگذراند آنها به چالش کشیده شوند و با راهنمایی های درست وبجا نوجوانانشان را در این مسیر حمایت کنند.همچنین  سنجش میزان کنترل بر رفتارهای نوجوان حائز اهمیت بسیاری است. سرکوب مکرر علایق و خواسته های نوجوانان، آنها را از ما دور خواهد کرد. در نظر داشته باشیم، مجبور کردن فرزندمان به فرمانبرداری و اطاعت  باعث می شود آنها در فضایی بسته رشد کنند و نتوانند مهارت های اجتماعی را در خود پرورش دهند. از طرفی فقدان کنترل  نیز آنها را در برابر خطرات آسیب پذیرتر میسازد ،در نتیجه ترسیم ساختار و قوانین روشن و بازنمایی  اصول و ارزش های خانواده  در گفتار و کردارمان به نوجوانان کمک میکند تا مهارت هایی را که نیاز دارند  کسب کرده،  در مسیری مناسب  بدست آورند.

آموزش و مدل سازی سبک زندگی سالم

نظر به اینکه انتخاب  شیوه زندگی سالم  منافع بیشتری  برای هر یک از افراد بهمراه دارد و با توجه به اینکه هرکس در قبال زندگی خود مسئول است، نوجوانان باید از تاثیر مثبت زندگی سالم بر سلامت جسم و روح خود آگاه باشند و والدین نیز آنها را هوشیارانه در این راه حمایت کنند. آموزش سبک زندگی سالم و در عین حال مدل سازی آن در خانه و خانواده میتواند در ترویج این سبک از زندگی کارگشا باشد. به عنوان مثال، تهیه انواع متنوعی  از مواد غذایی سالم در سبد غذایی خانوار و پرهیز از خوارکی های مضر در بین تک تک اعضا همچنین مشارکت فرزندان در فرآیند خرید  و پخت  وعده های غذایی و در عین حال ایجاد فضای گفتگو های لذت بخش و به دور از مشاجره در بین اعضای خانواده و در عین حال تشویق آنها به خوردن میان وعده های سالم در خارج از منزل بی شک به حفظ سلامت، تقویت سیستم ایمنی و رشد طبیعی نوجوانان کمک شایانی خواهد کرد. همچنین نوجوانان زمانی  یاد می گیرند که ورزش و فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود بگنجانند که پدرو مادر شان به تعادلی شگفت انگیز بین کار، خانه داری، وقت گذارنی با اعضای خانواده و ورزش کردن رسیده باشند. همچنین والدین می توانند  فرزندان خود  را یاری کنند تا فعالیتی فیزیکی متناسب با علایق و استعدادهای آنها  پیدا کنند. در زمینه استفاده نوجوانان از فضای مجازی نیز پیشنهاد می‌شود در نشست های خانوادگی حتما در مورد قوانین و  شرایط استفاده  صحبت شود. همچنین دانلود یک برنامه امنیتی که به طور خودکار از دانلود برنامه های نامناسب و بازدید از وب سایت های ناامن جلوگیری می‌کند، توصیه می شود.

سر آخر اینکه ، داشتن  سبک زندگی سالم به آسانی به دست نمی آید و نیاز به برنامه ریزی، تجدید نظر در عادات فعلی و هماهنگی همه اعضای خانواده را دارد. همچنین ترک عادات گذشته نیز گاهی دشوار به نظر می آید. اما نوجوانان ما آینده کشور خود را رقم خواهند زد و سرمایه گذاری بر روی آنها وظیفه مشترک کانون خانواده، نظام اجتماعی، آموزش و پرورش و در نهایت نگاه راهبردی حاکمیت است. سرمایه گذاری امروز ما بسیار کم هزینه تر ، کارا تر و اثربخش تر از درمان ناهنجاری های اجتماعی در آینده ای نه چندان دور خواهد  بود.

* کارشناس ارشد روانشناسی