چه کسی به فکر کودکان ساکن در حاشیه شهرها است؟ |

قدس آنلاین نوشت: کودکان بزرگترین قربانیان آسیب های اجتماعی مناطق محروم و حاشیه نشین هستند. کودکانی که باید زود بزرگ شوند تا نان آور خانواده باشند یا زودتر از آنچه باید، با دنیایی آشنا می شوند که سرشار از خشونت، بی رحمی، اعتیاد و نابهنجاری های اجتماعی است. کودکان در محیط های حاشیه نشین از زندگی لذت نمی برند و همانند سایر کودکان قادر به درک زیبایی های زندگی نیستند. آموزش و پرورش برای این کودکان جدی گرفته نمی شود و خانواده ها توجهی به این امر به دلائل مختلف فقر، بیکاری، اعتیاد یا طلاق از خود نشان نمی دهند.

حتی کودکان و نوجوانانی که امکان تحصیل دارند به دلایل مختلف مجبور به ترک تحصیل می شوند یا به دلیل اینکه فاقد شناسنامه هستند با مشکلاتی در ثبت نام و استفاده از خدمات تحصیلی مواجه می شوند. بی شک کودکان مناطق حاشیه نشین قربانیان اصلی به شمار می روند. کودکانی که آموزش و پرورش و تحصیل حق مسلم آنهاست در بی اعتنایی خانواده و گاه مسئوولین به فراموشی سپرده و به چرخه گرفتاری در منجلاب فساد و تبهکاری وارد می شوند.

قدس آنلاین در گفتگوی پیش رو با دکتر جواد پورجاهد، معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی به بررسی فعالیت های اداره آموزش وپرورش استان خراسان رضوی درخصوص دانش آموزان حاشیه نشین این استان پرداخته است.

دکتر جواد پورجاهد، معاون اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی با اشاره به فعالیت های آموزش و پرورش در راستای کاهش آسیبهای اجتماعی استان خراسان رضوی گفت: بی شک آموزش و پرورش باید در حوزه ارتقای سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی دانش آموزان متعهد باشد تا با تربیت بجا و توانمندسازی آنها در آینده آسیب های اجتماعی بخصوص درمناطق محروم وحاشیه نشین را کاهش دهد. یکی از بخش های حوزه معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش، مراقبت از آسیب های اجتماعی است که با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی با همکاری سایر ارگان ها فعالیت هایی را دراین حوزه ارائه می دهد.

تفاهم نامه آموزش و پرورش با دستگاه های ذیربط

خوشبختانه در استان خراسان رضوی، آموزش و پرورش با سایر ارگان ها بخصوص اداره کل بهزیستی تفاهم نامه های خوبی به امضا رسانده تا با توانمندسازی معلمان و مشاوران و ایجاد کارگاه هایی درخصوص اعتیاد دانش آموزان مناطق محروم و حاشیه نشین را از دام آسیب های اجتماعی بخصوص اعتیاد به مواد مخدر برهاند. خوشبختانه آموزش و پرورش خراسان رضوی در تفاهم نامه دیگری با دانشگاه علوم پزشکی در جهت درمان و ارائه خدمات پزشکی به دانش آموزان محروم حاشیه نشین تفاهم نامه های قابل توجهی به امضا رسانده است.

یکی از موضوعات مهمی که در مدارس حاشیه نشین دنبال می شود توانمندسازی دانش آموزان در راستای کسب مهارت های زندگی است. آموزش و پرورش درصدد است تا توانمندسازی دانش آموزان را در کنار فراهم کردن بسترهای موردنظر با حضور اولیای آنها فراهم کند تا دانش آموزان در سنین مختلف از همه برنامه های پرورشی، تربیتی و تحصیلی برخوردار شوند.

نشانگان اقدام/ قاضی مدرسه

پورجاهد با بیان اینکه باید مدیران و معلمان توانمندی در مدارس آموزش و پرورش حاشیه شهرها باشند گفت: از جمله طرح هایی که برای مدارس بخصوص مناطق محروم و حاشیه نشین در نظر گرفته شده دوره آموزشی «نشانگان اقدام» برای آگاه سازی مدیران و کادر آموزشی مدارس در برخورد با دانش آموزان محروم و شناسایی آسیب هایی است که دانش آموزان مناطق محروم را تهدید می کند.

علاوه بر این موارد، طرح قابل توجهی که برای مدارس بخصوص مدارس مناطق محروم و حاشیه نشین درنظر گرفته شده طرح «قاضی مدرسه» است. در این طرح قضات و کارشناسان با حضور در مدارس، دانش آموزان را با مسائل حقوقی و قضایی و تبعات تصمیات اشتباه آشنا می کنند تا دانش آموزان محروم با فراگیری مهارت های مراقبت از خود بتوانند در لحظه های خطیر درست رفتار کرده و با آگاهی از عواقب برخی از رفتارهای هنجارشکن از آنها دوری کنند.

طرح های تکلیفی آموزش و پرورش در استان و سراسر کشور اعم از طرح آموزش مهارت های مراقبت از خود ویژه مدارس ابتدایی دور دوم است که با هدف مصونیت بخشی دانش آموزان دوره ابتدایی در برابر آسیب های اجتماعی در مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر خلاصه می شود که کل مدارس استان و حاشیه شهر را در بر می گیرد.

ارائه آموزش مهارت مقابله ای برای حاشیه نشینان مدرسه ای

دکتر پورجاهد با اشاره به برگزاری نمایشگاه دائمی آسیب های اجتماعی و استفاده از آموزشهای مختلف توسط گروه همسالان در مناطق محروم گفت: استان خراسان رضوی با ۱۰ هزار مدرسه و ۴۷ منطقه آموزش و پرورش  با یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانش آموزان تقریبا یک دهم دانش آموزان کشور را  در خود جای داده است.

این دانش آموزان که در مناطق برخوردار و حاشیه نشین محروم زندگی می کنند باید تحت آموزش های مناسب قرار داده شوند. مراقبت وآموزش مهارت های  مقابله ای با رفتارهای پر خطر ویژه دانش آموزان متوسط دوره اول از برنامه هایی است که در حاشیه شهرها اجرا می شود. خوشبختانه این آموزش ها از طریق گروه هم سالان انجام می شود تا تاثیر بیشتری بر دانش آموزان بگذارد. ارائه خدمات درمانی ومشاوره و مددکاری به خانواده های حاشیه نشین و محروم ودانش آموزان آنها نیز اجرا می شود که البته طرح همکاری خانه ومدرسه به صورت آزمایشی برای توانمند سازی دانش آموزان در برابر رفتارهای پرخطر در استان انجام می شود.

نمایشگاه آسیب های اجتماعی/ همه با هم دربرابر آسیب های اجتماعی

آموزش والدین برای شناسایی خطرات احتمالی و آشنایی آنها با ویژگی ها و تغیرات رشدی  کودکان ونوجوانان می تواند در کاهش عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان مهم باشد. اولین نمایشگاه آسیب های اجتماعی  که به صورت دائمی برگزار می شود نیز از جمله فعالیت هایی است که برای کاهش آسیب های اجتماعی بخصوص در اقشار محروم وحاشیه نشین انجام شده است.

طرح هدایت که برای اولین بار در استان اجرا می شود با عنوان “همه با هم در برابر آسیب های اجتماعی”  با تشکیل کمیته ای از مدیر، معاون پرورشی و تربیت بدنی ونمایندگان اولیای دانش آموزان درصد پیش بینی و مقابله با آسیبهای اجتماعی و الزام مسئوولین به حل و فصل آنهاست که اگر پیشگیری و مراقبت نیازمند ارجاع به مراجع بالاتر باشد با همکاری نهادهایی چون بهزیستی و کمیته دنبال خواهد شد.

وی با تاکید بر پیگیری های مقام معظم رهبری بر حل مسائل و مشکلات حاشیه نشینان خاطرنشان کرد: متاسفانه مناطق برخوردار و مناطق محروم هر کدام آسیب های اجتماعی خاص خود را دارند اما مساله مهمی که اینجا مطرح می شود مقابله با آسیب های اجتماعی است که خوشبختانه با توجه به پیگیری های مقام معظم رهبری و جلساتی که با معظم له در اردیبهشت و آبان ماه سال جاری داشتیم مورد توجه مسئوولین قرار گرفته است.

آشنایی با طلاق و مفاسد اجتماعی/ افزایش حساسیت در آموزش و پرورش

بر همین اساس دو طرح در کل جامعه فراگیر شده طرح تقسیم کار ملی با هدف پیشگیری از اعتیاد، طلاق و مفاسد اخلاقی که آموزش و پرورش آن را دنبال می کند و طرح نماز و مراقبت های اجتماعی که نه وزارت خانه از جمله آموزش و پروش موظف به اجرای آن هستند. در این طرح دانش آموزان در مناطق محروم و برخوردار با موضوعات طلاق و مفاسد اجتماعی آشنا می شوند. خوشبختانه تاکید مقام معظم رهبری منجر به افزایش حساسیت به موضوع حاشیه نشین ها وآسیب پذیرها در آموزش و پرورش شده است.

از این رو انتظار می رود سایر ارگان ها بخصوص رسانه ها و رسانه ملی با آموزش و پرروش در حمایت از اقشار آسیب پذیر و حاشیه نشین همراهی کنند. از جمله مسائلی که در کمپین ها دنبال می شود افزایش نشاط و شادابی است که باید به دانش آموزان محروم و حاشیه نشین تزریق شود.

اداره تربیت بدنی آموزش و پرورش دراین راستا در تلاش است تا با برگزاری طرح های ورزشی، اردو و مسابقات ورزشی اوقات فراغت دانش آموزان را پرکند تا دانش آموزان مناطق محروم با حرکت به سمت فعالیت های اجتماعی بتوانند از محیط خشنی که در آن زندگی می کنند فاصله بگیرند و تفاوت فعالیتهای ناهنجار را با فعالیت های سودمند هدفمند اجتماعی را از نزدیک لمس کنند.

جلوگیری از بیسوادی دانش آموزان ایرانی و اتباع خارجی

معاون اداره کل آموزش وپرورش خراسان رضوی خاطر نشان کرد: در طرح نظام مراقبت اجتماعی، دانش آموزان در معرض خطر توسط کمیته های هدایت شناسایی می شوند تا با ارائه خدمات مورد نیاز بتوان آنها را مورد حمایت  قرار داد. یکی از مواردی که در آموزش وپرورش استان به دقت مورد توجه قرار دارد جلوگیری از بیسوادی دانش آموزان ایرانی و اتباع خارجی است. خوشبختانه این دانش آموزان در دورترین مناطق استان شناسایی شده و تحت پوشش خدمات آموزشی قرار گرفته اند. در این طرح برآنیم که دانش آموزان بازمانده از تحصیل را شناسایی و آنها را به نظام تعلیم وتربیت بازگردانیم.

وی درخصوص اعتبارات تخصیص داده شده و عدم همخوانی آن با توجه به نیازهای دانش آموزان مناطق حاشیه نشین  گفت: امسال خوشبختانه طرح تقسیم کار ملی اعتبارات بهتری را برای موارد مشخص شده در نظر گرفته است.  شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر نیز اعتبار خوبی به آموزش و پرورش تخصیص داده، همچنین اعتبارات تربیت بدنی و معاونت سلامت در آموزش و پرورش نیز نسبت به قبل بهتر شده تا به پیشگیری از آسیب های اجتماعی اختصاص داده شود.

اعتبارات جوابگو نیست/ کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد

هرچند اعتبارات افزایش یافته اما قطعا اعتبارات موجود جوابگوی مشکلات نیست بخصوص هنگامی که می خواهیم دانش آموزان محروم حاشیه نشین را در اردوهای مدرسه با مهارت های زندگی و همزیستی مسالمت آمیز و هم اندیشی آشنا کنیم. هزینه ایاب و ذهاب و آموزش و خوراک افزایش می یابد بنابراین نیازمند اعتبارات بیشتری از سوی دولت هستیم. یقینا دولتمردان به این مساله اذعان دارند که آموزش و پرورش در پیشگیری از آسیب ها بخصوص در مناطق حاشیه نشین نقش ویژه و چشمگیری دارد.

اخیرا وزارت کشور اعتباراتی برای ساخت سالن های ورزشی در حاشیه شهر اختصاص داده که در این راستا با رصد کردن مناطق حاشیه نشین و شناسایی آنها چهار سالن ورزشی به حاشیه شهر اختصاص داده شده است.

دکتر پورجاهد کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد را یکی از مشکلات اساسی در مدارس بخصوص مدارس مناطق محروم وحاشیه نشین عنوان کرد و اظهار داشت: یکی از مشکلات ما در بخش آموزش و پرورش کمبود نیروی انسانی است. مشاوران دراین بخش تنها قادر به ارائه مشاوره تحصیلی هستند؛ از این رو برای مشاوره های روحی و روانی نیازمند استخدام و به کار گیری نیروهای زبده ای دراین حوزه هستیم. این نیروی انسانی ماهر و متخصص است که قادر به برقراری ارتباط با دانش آموزان در مناطق محروم وحاشیه نشین است. متاسفانه مشاورین مدارس مسئوولیت های زیادی دارند.

نمی توان نگران سلامت دانش آموزان مناطق حاشیه نشین نبود

مسئوولیت های پرورشی، تحصیلی، تربیتی و… امکان فعالیت در یک حوزه را از آنها گرفته است؛ به این دلیل نمی توان نگران سلامت دانش آموزان مناطق حاشیه نشین نبود. متاسفانه خانه های بهداشت مسئوول تمامی امور سلامتی مناطق محروم هستند. کمبود نیرو معضلات فروانی را به این بخش بخصوص به مردم محروم حاشیه نشین وارد کرده است.

در حال حاضر در آموزش و پرورش نیروهایی به عنوان نیروهای ترکیبی در حال خدمت هستند در حالی که هر نیرویی باید در یک حوزه تخصصی به دانش آموزان خدماتی ارائه دهد. قطعا با حجم کار بالا و ماموریت هایی فراوانی که این نیروها دارند خیلی نمی توان به پیشگیری از آسیب ها و افزایش سلامت دانش آموزان به طور کامل در مناطق حاشیه نشین امیدوار بود.