به داد جنگلهای ارسباران (قره داغ) برسید |

اگر بیست سال قبل به کسی می­گفتیم که دریاچه ارومیه خشک خواهد شد شاید مورد تمسخر قرار می­گرفتیم، امری که امروز در برابر دیدگان همه اتفاق می افتد.

در حالی که برنامه­ های توسعه غیردقیق و بدون مطالعه در بخش­های مختلف صنعتی و کشاورزی و سدسازی ضایعات جبران­ ناپذیری را بر منابع طبیعی کشورمان وارد کرده است که نمونه ­های بارز آن خشکی دریاچه­ ها و تالاب­ هاست، متأسفانه این بی ­برنامه ­گی و عدم توجه به محیط زیست و منابع طبیعی هنوز هم در جریان است.

برنامه نوسازی و توسعه روستاها شاید بخشی از این بی­ برنامه گی ­ها باشد، اکنون بخشی از رفاه زدگان شهری با روستاییانی که زمانی محل سکونت خود را برای زندگی بهتر ترک کرده بودند و اکنون به مرادشان رسیده اند و  دوست دارند جایی هم برای تعطیلات آخر هفته و تعطیلاتشان دست و پا کنند. برای آن ها مهم نیست ساختمان های بی ریختشان به طبیعت از ازل زیبا می خورد یا نه؟ برای آن ها مهم دلخوشی شان است. آن ها در این راه از تجاوز و دست درازی به باغات و  و مراتع اطراف روستاها هم ابایی ندارند و زمین­های روستاها را به دم تیغ بولدوزرها می­سپارند تا زمین­های بیشتری برای ویلاهای خود داشته باشند.

شواهد اضمحلال طبیعت بکر

جنگل­های ارسباران و حیات وحش آن متأسفانه در معرض خطرهای گوناگونی قرار گرفته است. که در اینجا نگاهی به این تغییرات می اندازیم:

رودخانه ارس

رودخانه ارس که زمانی آب آشامیدنی برخی از روستاهای اطراف را تأمین می­کرد توسط فاضلاب معدنی که در جمهوری ارمنستان قرار دارد همیشه آلوده می­شود و برخی مواقع بدان می­ماند که گویا آب فاضلاب در بستر رود جاری است. امروزه نیز متأسفانه برخی از اهالی ناآگاهانه و در سایه غفلت مسئولان از این رودخانه جهت شنا و آشامیدن استفاده می­کنند.

مسأله دیگر بهره ­برداری بیش از حد از این رودخانه مرزی است در حالیکه در هر دره و روستایی در ارسباران چشمه و رودخانه­ای جاری است که متأسفانه آب آنها به هدر می­رود و به جای اینکه با مهار این آبها، آب کشاورزی این منطقه تأمین شود به هر روستا و دشتی از ارس آب پمپاژ می­کنند. آیا هیچ فکر کرده­ایم که اگر روزی ارس هم بخشکد چه بلایی بر سر دشت مغان یکی از اصلی­ترین قطب­های کشاورزی کشورمان خواهد آمد؟

هجوم گردشگران

مسأله بعدی هجوم خیل عظیم گردشگران در فصل بهار و تابستان و اوایل پاییز به این منطقه سرسبز و جنگلی است، در حالی که این منطقه از نبود محیط­بانان کافی رنج می­برد. حتی یک تابلو نیز در مسیر جاده­های این منطقه وجود ندارد که به مسافران محترم گوشزد کند که محیط منطقه را با پسماندهای غذا و پلاستیک­های خود آلوده نکنند.

کارخانه سیمان دارانا

مسأله­ ای به غایت خطرناک­تر و مرگبارتر بر این محیط بکر و زیبای جنگلی  زمزمه­ هایی در مورد ایجاد کارخانه سیمان در روستای دارانا در بخ منجوان شهرستان خدافرین است که ظاهرا و متأسفانه یکی از نمایندگان مجلس این ایده را مطرح و حمایت می­کند. کدام عقل سلیم جرأت خطور این ایده خطرناک را در یکی از بهترین اکوسیستم­های دنیا و این پارک ملی به ذهن خود راه می­دهد؟

غیبت سازمان منابع طبیعی و محیط زیست

پاسگاه حفاظت منابع طبیعی روستای کلاله اسلامی که جزو محدود پاسگاه­های منابع طبیعی این منطقه است تنها یک مأمور دارد که بیشتر از آنکه مأمور حفاظت از منابع طبیعی باشد به یک مهماندار می­ماند که وسایل پذیرایی مسئولین را هنگام تشریف­ فرمایی مهیا می­کند. در حالیکه در چند ده­ متری پاسگاه یکی از درختان چنار چند صدساله را که کنار ارس قرار گرفته­ و هم­چون راهبانانی یادآور قدمت و عظمت بودند نابود شده است. از کنار درخت چنار چند هزار ساله روستای کوانیک جاده­ ای ساخته ­اند که حیات این درخت عظیم و قدیمی را تهدید می­کند و هزاران مسأله دیگر که مجال ذکر موارد در این گزارش نیست.

روستای قلی کندی؛ بستر یکی از تحولات تلخ

روستای قلی کندی نمونه ­ای عبرت­ انگیز و هشدارآمیز برای دست­ درازی  مکنت ­دار به محیط زیست و حیات وحش منطقه ارسباران است.

روستای قلی­کندی از روستاهای کوهستانی در منطقه ارسباران در چند کیلومتری رودخانه ارس در بخش منجوان شهرستان خدآفرین است. این روستا که در گذشته­ های نامعلوم متروک مانده بود. هم ­اکنون پناهگاه حیات وحش از جمله پرندگان نایاب و خرس قهوه­ای و … است. ولی چیزی که جای بسی تأسف و شگفتی دارد، آن است که در سایه بی ­توجهی و غفلت ، برخی به اسم اینکه ما ساکنان قدیمی این روستا بوده ایم و در حالی که ساختن خانه­ ها و ویلاهای آنچنانی برای خوشگذرانی از سوی شهرنشین­ها رواج یافته است، با بکارگیری ترفندهایی، جاده ­ای را -که اهالی روستای کلاله برای دسترسی به زمین­های کشاورزی خود که در همسایگی این روستا قرار دارد- خریداری کرده  و در حال بازسازی آن هستند. در حالی که همه این زمین­ها امروز به بیشه­ زار تبدیل شده­ اند و جاده قدیم نیز حتی با پوشش گیاهی از بین رفته و اثری جز یک جاده مالرو از آن نمانده است.

ظاهرا مدعیان این زمین ها حکمی هم از دادگاه منطقه گرفته اند و درصدد بازسازی این جاده هستند تا به ساخت خانه­ های تفریحی خود اقدام کنند. البته این تلاش برای از بین بردن طبیعت بکر منطقه فعلا با هوشیاری اهالی کلاله و بویژه با شجاعت مادران عزیز سه شهید بزرگوار مسکوت مانده است. (البته تا هنگام صدور حکم در دادگاه تجدیدنظر).

حال باید از مسئولان محیط زیست و منابع طبیعی و نیز دادگستری استان باید پرسید که با وجود تاکید رهبری در حفظ منابع طبیعی و اراضی ملی، آن ها چگونه اجازه تخریب طبیعت منطقه و ایجاد خانه های تفریحی را می دهند؟ آیا باید همیشه خانواده شهدا آبروی خود را گرو بگذارند تا از بدیهیاتی که دفاع از آن ها وظیفه هر مسئولی است جانانه دفاع کنند؟

اگر این اتفاق رخ دهد و این روستا با ساخت و ساز در معرض نابودی قرار گیرد در واقع، تأیید سنت­های زشتی است که چپاولگران منابع طبیعی ارسباران بنیان نهاده ­اند. اگر این سنت زشت تأیید شود آیا اهالی روستاهای دیگر از جمله اهالی روستاهای دارانا و کلاله ـ که بسیاری از زمین­های کشاورزی و حاصلخیز کوهستانی خود را به دلیل اینکه این منطقه حفاظت شده اعلام شده و اجازه ایجاد جاده داده نشده است، از دست داده ­اند ـ درصدد برنخواهند آمد که به احیای اراضی کوهستانی خود که هم ­اکنون بیشه­ زار و پناهگاه حیات وحش است اقدام کنند؟

روستای همدان

این روستا نیز در حاشیه رود ارس قرار داشته و دارای 40 نفر سکنه می باشد. با این وجود 3 شهید و 8 جانباز در دفاع مقدس تقدیم انقلاب نموده اند.

با وجود اینکه زمین های این روستا بیشتر زراعی است اما متاسفانه وضعیت این روستا نیز شبیه روستاهای ذکر شده بوده و مدعیان زمین ها که از سال 1364 در چندین نوبت در تلاش برای تصاحب زمین هایی که بنا بر ادعای آنها در قدیم مالک آن بوده اند، بالاخره موفق به انجام این کار شده و آخرین خبرها حاکیست حکم قطعی درباره آن روستا صادر شده و چند روز پیش نیز حواشی قابل تاملی در زمان اجرای احکام و تحویل زمین ها پیش آمده است.

همه این اتفاقات می تواند مسابقه برای نابودی طبیعت منطقه ارسباران(قره داغ) را به اوج برساند.

چاره چیست ؟

با وجود تاکیدات صریح و جدی رهبر انقلاب در زمینه حفظ و حراست از محیط زیست طبیعی و اراضی ملی و همچنین تاکیدات رئیس محترم قوه قضاییه مبنی بر حراست از اراضی ملی و برخورد قاطع با تخریب محیط زیست، اما به نظر می رسد مشکل منطقه ارسباران کمی پیچیده تر  بوده و نیاز به بررسی عمیق و کارشناسی است، چرا که اکثرا تصاحب زمین ها در این منطقه نه به صورت غیرقانونی و شبانه بلکه با حکم دادگاههای ذیصلاح انجام می پذیرد و اصولا نمی توان خدشه ای بر این موضوع وارد کرد، چه بسا مالکان مدعی نیز حقی داشته و نتوان به بهانه حفظ محیط زیست حق آنان را ضایع نمود. اما هر چه باشد نتیجه آن تخریب زیستگاه طبیعی منطقه ارسباران و هجوم شهرنشین ها برای ساخت و ساز است. لذا به نظر می رسد پیدا کردن راهکاری مناسب برای این موضوع دقت نظر مسئولان ذیربط در سازمان محیط زیست و منابع طبیعی و حتی پیگیری نمایندگان مجلس و  تصویب قانون در این زمینه را می طلبد.

اگر از این موارد مربوط به مالکیت زمین ها در روستاهای این منطقه هم بگذریم سایر مناطق بکر طبیعی این منطقه همچنان از نبود مدیریت جامع و هوشیار برای حفظ و نگهداری از آن رنج می برد.

منبع :آناج

برچسب‌ها:ارسباران, طبیعت, قره داغ