گزارش| تاثیر آزادسازی قره باغ بر وضعیت قبرس ترک نشین |

– اخبار بین الملل –

به گزارش شهریمیز به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، جنگ اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، تحولات جدیدی را با خود به همراه آورد که شاید یکی از مهم ترین این تحولات، احداث گذرگاهی برای اتصال نخجوان به آذربایجان و تغییر موقعیت ترانزیتی ترکیه در آسیای میانه است.

اما کمتر کسی می توانست تصور کند که تحولات سال ۲۰۲۰ میلادی در قره باغ، در صدها کیلومتر آن سوتر و در شرق دریای مدیترانه، بر سرنوشت بخش ترک نشین قبرس، تاثیر بگذارد.

واقعیت این است که آزادسازی قره باغ، فضای سیاسی جدیدی به وجود آورده که نه تنها بر قفقاز جنوبی بلکه بر حوزه های دیگر هم تاثیر می گذارد و حالا مشخص شده که ارسین تاتار رئیس جمهور قبرس ترک با حمایت های آنکارا به دنبال کسب حمایت ۴ کشور برای به رسمیت شناختن دولت قبرس ترک است.

باکو، باکی ندارد

با وجود آن که ۲۷ سال از تاسیس ساختاری به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی» سپری شده، اما هنوز هم غیر از ترکیه، هیچ کشور دیگری، آن را به رسمیت نشناخته است و شهروندان بخش ترک نشین قبرس برای استفاده از گذرنامه، مشکلات بسیاری دارند. چرا که گذرنامه های آنان توسط کشورهای دیگر به رسمیت شناخته نمی شود و این در حالی است که چند صد متر آن سوتر و در بخش روم نشین قبرس، شهروندان، گذرنامه ای در جیب دارند که با آن، می توانند بدون ویزا به همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا سفر کنند.

یکی از سوالات مهم در مورد بخش ترک نشین قبرس، این بوده که چرا کشوری همچون جمهوری آذربایجان که متفق استراتژیک ترکیه است، دولت قبرس ترک را به رسمیت نشناخته است؟ پاسخ چنین بود: اگر جمهوری آذربایجان، قبرس ترک را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت می شناخت، ارمنستان و متفقین اروپایی اش هم، جمهوری قره باغ را به رسمیت می شناختند و برای همیشه، حق باکو، از بین می رفت.

اما حالا چنین ترس و هراسی در میان نیست و باکو، باکی به نام احتمال شناسایی جمهوری آرتساخ ندارد.

به قول ولادیمیر پوتین، چیزی به نام معضل قره باغ وجود ندارد چرا که بخش مهمی از قره باغ آزاد شده و بخش دیگر هم عملاً در محاصره جمهوری آذربایجان است. بنابراین، الهام علی اف که فعلاً سرمست از پیروزی، به مناطق آزاد شده فضولی و جبراییل سفر کرده، به زودی می تواند لطف و حمایت های ترکیه را جبران کند و قبرس ترک را همچون دولتی مستقل، به رسمیت بشناسد.

علی اف و شناسایی جمهوری ترک قبرس

خیلی زودتر از آن چه تصور می شد، برای باکو، امکان به رسمیت شناختن جمهوری ترک قبرس فراهم شده است.

در این خصوص احمد شاهد اف رئیس انستیتوی مطالعات دموکراسی و حقوقی بشر و از چهره های دانشگاهی نزدیک به علی اف، به روزنامه «ترکیه» گفته است: «قبلاً، یگانه ترس و هراس ما این بود که به اصطلاح جمهوری آرتساخ را به رسمیت بشناسند. اما حالا ما پیروز شده ایم و اراضی خود را پس گرفته ایم. الان، شرایط میدانی اجرای توافق برای ما مهم است و باید بتوانیم به شکلی که توافق شده، در کوتاه مدت، کنترل اراضی خود را تثبیت کنیم. فاز بعدی، در اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی، آغاز روابط رسمی سیاسی بین جمهوری آذربایجان و قبرس است و پس از آن نیز برای به رسمیت شناختن جمهوری ترک قبرس شمالی، هیچ مانع و مشکلی نخواهیم داشت.»

شاهد اف در ادامه گفته است: «ما در آن ۴۵ روز، یک بار دیگر، چهره واقعی اروپا را دیدیم. آنها خیلی به ما فشار آوردند. در سال ۲۰۱۱ میلادی، ما یک هواپیما به قبرس ترک فرستادیم. تنها ۲ روز از این ماجرا گذشت که پشت سر هم، چند هیات اروپایی به باکو آمده و ما را تهدید کردند و خیلی شفاف اعلام کردند که اگر بخواهید با قبرس ترک رابطه برقرار کنید، ما آرتساخ را به رسمیت می شناسیم. اما خدا را شکر حالا امکان چنین تهدیداتی ندارند. در نتیجه دست و بال ما باز شده و در سیاست خارجی مان با استقلال بیشتری حرکت خواهیم کرد و یکی از گام های مستقل ما، به رسمیت شناختن جمهوری ترک قبرس خواهد بود و می خواهیم همه بدانند که ما هم به اندازه ترکیه، قبرس ترک را دوست داریم.»

علاوه بر جمهوری آذربایجان، ۴ کشور دیگر آماده اند

با توجه به اهمیت موقعیت جمهوری آذربایجان در آسیای میانه و قدرت این کشور به عنوان یکی از تامین کنندگان منابع انرژی برای اروپا، اقدام باکو برای به رسمیت شناختن جمهوری ترک قبرس شمالی، چند دوست دیگر ترکیه را نیز به میدان خواهد آورد.

پاکستان و بنگلادش، دو کشور آسیایی هستند که برای به رسمیت شناختن قبرس ترک، اقدام خواهند کرد. آنها پیش تر نیز دست به چنین اقدامی زده بودند اما به خاطر فشارهای آمریکا و انگلیس، پشیمان شدند.

گذشته از پاکستان و بنگلادش، دو کشور آفریقایی نیز حاضرند تا به توصیه آنکارا، قبرس ترک را به رسمیت بشناسند. یکی از این دو لیبی است که وزیر بهداشت دولت وفاق ملی لیبی، چندی پیش به درخواست آنکارا به قبرس ترک رفت و یک قرارداد همکاری بهداشتی امضا کرد و حالا قرار است به شکل رسمی هم، قبرس را به رسمیت بشناسد و دیگری، گامبیا است.

در مورد اهمیت کشورهای آفریقایی در به رسمیت شناختن جمهوری ترک قبرس شمالی باید گفت: لیبی هنوز به ثبات سیاسی و داخلی کامل نرسیده و مشخص نیست که تصمیم نهایی این کشور و چند و چون روابط آن با ترکیه به چه شکلی باشد. گامبیا نیز به نسبت کشورهای آفریقایی مهم ساحل مدیترانه همچون مصر، الجزایر، تونس و مراکش، کشور با جمعیت اندک و میزان اهمیت پایین تری است و قطعاً رویای ترکیه آن است که حمایت کشورهای مهمی همچون الجزایر، تونس و مراکش را جلب کند تا قبرس ترک در مدیترانه، موقعیت مهم و تعیین کننده ای داشته باشد.

اروپا چه می گوید

بدون شک اتحادیه اروپا با راهکار تاسیس دو دولت مستقل در قبرس مخالف است و مقامات اتحادیه، بارها چنین چیزی را بیان کرده اند.

«جوزف بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به تازگی مخالفت خود را با سخنان اردوغان در مورد راهکار دو دولتی در قبرس ابراز کرده و از افتتاح مجدد ساحل شهر متروکه مرعش قبرس، انتقاد کرد. اما حامی آکسوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی ترکیه به او واکنش نشان داده و اظهارات بورل را دور از واقعیت دانست.

شواهد فعلی نشان می دهد که ترکیه برای تثبیت موقعیت خود در شرق مدیترانه، حساب ویژه ای بر روی قبرس ترک باز کرده و با بازکردن پای دوستانی همچون جمهوری آذربایجان، پاکستان، بنگلادش، لیبی و گامبیا به این پرونده برای به رسمیت شناختن قبرس ترک، با اتحادیه اروپا اختلافات و فاصله بیشتری پیدا خواهد کرد. اما ظاهراً از منظر فکری و سیاسی مقامات آنکارا، این اقدام، به دردسرهایش می ارزد.

در هر حال، ارسین تاتار رئیس جمهور قبرس ترک که آنکارا نقشی حیاتی در برگزیده شدن او ایفا کرده، به زودی سفرهای خود به آذربایجان، پاکستان و کشورهای دیگر را آغاز خواهد کرد. باید دید، آیا او می تواند دست پر به خانه بازگردد یا خیر.