آموزش "نه" گفتن و جرات آموزی |

رفتار، تنها با داشتن علم تغيير نمي کند. نوجوانان ما دانش را دارند ولي نگرش و عملکرد آنها متفاوت است. آن ها براي به مرحله ي عمل درآوردن آن چه فرا مي گيرند به مهارت هايي نياز دارند، مهارت هاي زندگي ، مهارت در گفت و گو، رفع اختلاف ، انديشه ي نقدگرايانه، تصميم گيري و ارتباطات براي نوجوانان امري حياتي است. اين گونه مهارت ها به دختران و پسران مي آموزد تا به عنوان افرادي برابر، با يکديگر رابطه داشته باشند، به طور گروهي کار کنند، خودباوري به دست آورند و در برابر فشار همسالان و بزرگسالان در مقابل انجام اقدامات مخاطره آميز غير ضروري ايستادگي کنند

مهارت قاطعيت (جرأت آموزي)

مهارت قاطعيت يکي از انواع ارتباطات اجتماعي و روابط بين فردي است که طي بيست سال اخير توجه زيادي را به خود جلب کرده است. با پيچيده شدن زندگي به خصوص در جوامع صنعتي ، نياز به احقاق حقوق فردي بيشتر احساس مي شود. اين روش براي طيف وسيعي از اختلافات مانند اختلافات زناشويي ، افسردگي ، رفتار ضد اجتماعي و پرخاشگري و مشکلات همراه با آن ها به کار مي رود.

تعاريف زيادي از مهارت قاطعيت ارائه شده است. يکي از آنها مي گويد: “ايستادگي بر نظرات شخصي و بيان افکار، احساسات و باورها به صورت مستقيم ، صادقانه و متناسب به گونه اي که به حقوق ديگران نيز احترام گذاشته شود.”

به عبارت ديگر مي توان گفت رفتار قاطعانه داراي سه خصيصه است:

1- رفتار قاطعانه ، بيان صادقانه و مستقيم افکار و احساسات است.

2- رفتار قاطعانه از نظر اجتماعي پسنديده است.

3- هنگام انجام رفتار قاطعانه، حقوق و احساسات و آرامش ديگران در نظر گرفته مي شود.

روش ديگر تعريف رفتار قاطعانه آن است که مشخص شود رفتار قاطعانه چه چيزي نيست. رفتار قاطعانه متفاوت از پرخاشگري است.مي توان گفت رفتار پرخاشگرانه ، بيان خصومت آميزي است که فرد بدون در نظر گرفتن حقوق ديگران و توجه به آن مي خواهد به هدف خود دست يابد.

رفتار قاطعانه ، متفاوت از خجالت و کمرويي است. در حال خجالت و کمرويي فرد با لحن توأم با معذرت خواهي ، افکار، احساسات و حقوق خود را بيان مي کند. در رفتار قاطعانه ، فرد با ملاحظه و توجه به ديگران ، بر ديدگاه خود ايستادگي مي کند. احساسات، نظرات و افکار خود را به صورت باز و آشکار بيان مي کند ، صداي محکمي دارد، به راحتي به صورت فرد ديگر نگاه مي کند، به موضوعات مهم مي پردازد، خود را برابر ديگران مي داند، نه به کسي صدمه مي زند و نه اجازه مي دهد به او صدمه زده شود.

کسي که نمي تواند بر ترس غلبه کند ، هنوز اولين درس زندگي را نياموخته. “امرسون”

عوامل موثر در رفتار قاطعانه

رفتار قاطعانه نيازمند توانايي ايجاد پاسخ هاي انعطاف پذيري است که نسبت به وضعيت هاي خاصي که در موقعيت هاي تعارض برانگيز به وجود مي آيند حساس باشد. بنابراين به نظر مي رسد که در ايجاد اين گونه رفتارها ، اجزاي رفتاري آشکار و نهان دخيل باشند.

اجزاي رفتاري ناآشکار و نهان

مهارت هاي شناختي شامل باورها ،عقايد و شناخت ها.

الف : يکي از عوامل شناختي ، شناسايي حقوق فردي و شخصي است. افراد قاطع شناسايي دقيق تري از حقوق شخصي خود در شرايط مختلف دارند. مثل:

– حق داريد مسووليت حل مشکلات ديگران را نپذيريد.

– حق داريد نظرتان را تغيير دهيد.

– حق داريد اشتباه کنيد و مسووليت آن را بپذيريد.

– حق داريد بگوييد: “نمي دانم.”

و….

ب: يکي ديگر از اجزاي شناختي اصلاح باورهاي فرد است. اولين قدم براي مقابله با اين باورها، شناسايي افکار غيرمنطقي و جايگزيني فعالانه افکار منطقي به جاي آن ها است.