عواقب ناشی از آزار و اذیت کودکان/به بهانه مرگ آتنا |

همیشه کلمه لولو برای بچه‌هـــا حکم وحشت ناک‌ترین موجود ماورائی دنیا را داشته است، لولویی که با وجود این‌که هیچ بچه‌ای تا به حال او را ندیده است اما از زمان‌های قدیم تا کنون همچنان تنها موجود وحشتناک تخیلات کودکان به شمار می‌آید. لولو هایی که به قول مادران دیروزی در تاریکی شب یا خلوتی کوچه به سراغ بچه‌ها می‌آیند.همیشه فکر می‌کردیم لولو باید یک موجود ماورایی باشد، چون هیچ وقت فکرش را هم نمی‌کردیم یک انسان بتواند به موجود کوچک و نحیفی مثل یک کودک آسیب برساند. همیشه فکر می‌کردیم لولو در تخیلات وجود دارد چون در خاطرمان هم نمی‌گنجید در روز روشن و در خیابان‌های اطرافمان لولو هایی از جنس آدم بچه‌ها را بدزدند. بدون هیچ دلیلی آن‌ها را شکنجه بدهند و در آخر هم پیکر بی‌جانشان پیدا شود، تا این‌که زمزمه‌ها پیچید لولو‌ها در شهرند.

همین چند وقت پیش بود که فاطمه دانشور از باند‌های بزرگ قاچاق اعضای بدن سخن گفت. از بچه هایی که بی چشم و بی کلیه در بیابان‌های اطراف شهر رها می‌شوند. پس از آن هم مرگ آتنا دختر بچه هفت ساله‌ای که در مغان گم شده بود و بعد هم پیکر بی جان اورا پیدا کردند. کودکان دیگری که سال‌ها و ماه‌های گذشته توسط لولو‌های آدم نما گم شدند و بعد هم پیکر‌های بی‌جانشان در گوشه و کنار شهر‌ها پیدا شد یا کودکانی که گم شدند و دیگر پیدا نشدند یا به قول بچه‌ها  لولو آن‌ها را خورد. دختر بچه هایی که مورد آزار و اذیت جنسی و حتی تجاوز قرار گرفتند و شکنجه شدند. کو‌دکانی که با ذهن کوچک کودکیشان بدترین درد‌ها و‌ترس‌ها را تحمل کردند و دست آخر هم جسم بی‌جانشان پیدا شد. مثل همین آتنا که معلوم نیست قبل از مرگ چقدر‌ترسید وقتی مورد خفگی قرار گرفت و درد‌ستان مردی ۴۲ ساله اسیرشد. از همه مهم‌تر این که دلیل این قتل مشخص نیست و این طور که مشخص است یک قاتل زنجیره‌ای این کار را انجام داده است.

کودک آزاری
این‌که باور کنیم کودکان در کوچه و خیابان، در راه مدرسه و مغازه امنیت ندارند فاجعه‌ای است که تمام ابعاد  انسانی را زیر سؤال می‌برد. کودکانی که توسط افراد دور یا نزدیک، غریبه یا آشنا مورد آزار قرار می‌گیرند و همین موضوع آرامش آن‌ها را برای همیشه سلب می‌کند. این در حالی است شانس بیاورند و مثل آتنا و ستایش کشته نشوند. تاثیری که این گونه موارد روی ذهن کودکان می‌گذارد و این‌که تا چه حد امنیت روانی آن‌ها را به چالش می‌کشاند موضوعی است که باید به آن پرداخته شود. کودک آزاری واژه‌ای است که بار‌ها و بارها آن را شنیده‌ایم اما معنای آن ‌را به صورت دقیق نمی‌دانیم.  طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، به هرگونه سوءرفتار فیزیکی، عاطفی، جنسی، غفلت و یا رفتار توام با بی‌توجهی و یا هرگونه عمل دیگری که منجر به آسیب حقیقی به سلامت کودک، رشد، ادامه حیات، یا شأن وی در زمینه مسئولیت‌پذیری، اعتماد یا قدرت شود که موجب افزایش احتمال آسیب شود، «کودک‌آزاری» گفته می‌شود.

کودک آزاری فیزیکی آن دسته از رفتارهایی است که با استفاده از نیروی فیزیکی به صورت عمدی علیه یک کودک انجام شده و سلامت، بقاء، رشد و کرامت وی را به خطر می‌اندازد؛ مانند ضرب و شتم، لگد زدن، تکان دادن، گاز گرفتن، خفه کردن، سوزاندن، مسموم کردن؛ این نوع سوء رفتار غالبا تحت عنوان «تنبیه» توسط خانواده یا دیگران انجام می‌شود.کودک آزاری جنسی نیز آن دسته از رفتارهایی است که شامل هر گونه رفتار جنسی با کودکان مغایر با قوانین، شرع و هنجارهای جامعه رخ می‌دهد؛ سوء‌رفتار جنسی می‌تواند هم توسط بزرگسالان و هم نوجوانان انجام شود. بزرگسالان دخیل در سوء‌رفتار جنسی در بسیاری از موارد جزو خویشاوندان نزدیک و یا آشنایان کودک هستند که با حیله، تهدید، تشویق یا با اجبار کودک را به این کار وا می‌دارند.

سوء رفتار عاطفی – روانی نیز شامل عدم توانایی والدین و خانواده برای فراهم کردن یک محیط مناسب و پشتیبان در جهت رشد و پرورش کودک است؛ این رفتار می‌تواند آسیب‌های جدی روانی، روحی، اخلاقی و فیزیکی و اجتماعی را برای کودک به دنبال داشته باشد. تحقیر، سرزنش، تهدید،‌ترساندن، حبس، تبعیض، تمسخر، مقایسه مکرر کودک با خواهر و برادرها یا همسالان، عدم پذیرش و رفتار پرخاشگرانه مثال‌هایی از این گونه سوءرفتار است. سوء رفتار عاطفی به عزت نفس کودک آسیب جدی زده و در مواردی حتی می‌تواند به مشکلات تکاملی مانند اختلال تکلم منجر شود.

سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است که ۲۰ درصد زنان و پنج تا ۱۰ درصد مردان گزارش داده‌اند که در دوران کودکی مورد سوء رفتار جنسی قرار گرفته بودند و در سال ۲۰۰۲ حدود ۱۵۰ میلیون دختر و ۷۳ میلیون پسر زیر ۱۸ سال مورد حمله جنسی از جمله تجاوز قرار گرفته بودند.همچنین تحقیقات نشان داد که در اکثر قتل‌های کودکان زیر ۱۴ سال اعضای خانواده مجرم بوده‌اند. فوت کودک تنها بیانگر قسمت کوچکی از مشکلات ناشی از سوء رفتار با کودکان است. سالانه میلیون‌ها کودک قربانی سوء رفتارهای غیرکشنده و بی توجهی می‌شوند و تعدادی از تحقیقات بین المللی نشان دادند که بسته به کشور مورد بررسی یک چهارم تا نصف کودکان گزارش سوء‌رفتار فیزیکی داشته‌اند.

عوارض کودک آزاری برای کودکان
عوارض سندرم سوء رفتار با کودکان بر سلامت فردی و اجتماعی، بسیار گسترده‌تر از مرگ و یا آسیب فیزیکی به تنهایی هستند و شامل آسیب‌های فیزیکی و تاثیرات مخرب بر سلامت روانی و رشد قربانیان می‌شوند. مطالعات نشان داد که تجربه سوء رفتار و دیگر شکل‌های خشونت در دوران کودکی با رفتارهای پرخطر و ریسک فاکتور در دوران بزرگسالی در ارتباط هستند. اینها می‌توانند شامل قربانی خشونت شدن و یا اقدام به خشونت، افسردگی، سیگار کشیدن، چاقی، رفتارهای پرخطر جنسی، بارداری‌های ناخواسته و سوء مصرف مواد مخدر و الکل باشد. این عوامل خطر و رفتارهای پرخطر می‌توانند منجر به مرگ، بیماری‌های مختلف و ناتوانی شوند. از جمله می‌توان به بیماری‌های قلبی، بیماری‌های منتقله از راه جنسی، سرطان و خودکشی اشاره کرد. سوء رفتار با کودکان در نتیجه می‌تواند منجر به اثرات گسترده فیزیکی، روحی و اجتماعی شود که آنها هم برای کودک و هم برای جامعه پرهزینه هستند.

اهمیت کودکان، افراد تشکیل دهنده نسل آینده جامعه بر هیچ کسی پوشیده نیست. همچنین اهمیت توجه به گروه سنی کودکان زمانی بیشتر مشخص می‌شود که توجه کنید کودکان فارغ از نوع طبقه اقتصادی، اجتماعی، از آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند. در جامعه تقریبا همه افراد با گروه سنی کودکان در تماس و تعامل نزدیک هستند اما اقشار دیگری وجود دارند که مخاطب اول حرفه آنها کودکانند، مانند مربیان، معلمان و پزشکان اطفال. از این رو کودکانی که در خانواده مورد سوء رفتار قرار می‌گیرند در گام بعدی به مربی، معلم و به پزشک خود پناه می‌برند بنابراین ضرورت آگاهی افرادی که به این دسته از حرفه‌ها مشغولند به مسئله سوء رفتار با کودکان، بیش از پیش مشخص می‌شود که با آگاهی از نحوه شناسایی و برخورد با موارد احتمالی سوء رفتار و انتشار این آگاهی، به ساخت دنیایی با آینده زیباتر کمک خواهند کرد.

خشونت‌های دوران کودکی در ۱۸ سالگی سر باز می‌کند
محسن محبی روانشناس و جامعه شناس اجتماعی در رابطه با امنیت روانی کودکان می‌گوید: امنیت روانی در کودکان از بدو تولد تا ۲ سالگی بسیار مهم است و پس از آن تا ۷ سالگی این اهمیت امنیت ویژه وجود دارد. یکی از مواردی که ما در اختلالات روانی شاهد آن هستیم این است که کودکان در سن ۵ تا ۷ سال یک رابطه دوستان با والدین خود بر قرار می‌کنند که شامل تقلید، حاشیه امنیت و امنیت روانی برای کودک است. امنیت روانی برای کودک مثل بستری است که تمامی طرح ها، رفتار‌ها و تقلید‌ها را در بر می‌گیرد به طوری که کودک حتی نوع گفتار و حرف زدن را هم تقلید می‌کند. حالا اگر در این سنین کودک مورد کودک آزاری از هر نوع آن قرار بگیرد برای مثال پدر او پرخاش‌گر باشد و یا مادر او سرد باشد و نسبت به کودک توجه لازم را نداشته باشد یا این‌که مورد سوء استفاده جنسی قرار بگیرند یا تنبیه بدنی و خشونت کلامی بیش از حد را تحمل کند، ما شاهد این خواهیم بود که یک بستر مریض از اختلال‌ها در کودک به وجود می‌آید که بعد از ۱۸ سالگی سر باز کرده و همان رفتاری که در ۵ سالگی کودک به جای محبت دیده است را درسنین  ۱۸ سال به بالا نشان می‌دهد، بچه‌هایی که در سنین ۵ تا ۷ سالگی امنیت روانی نداشته‌اند معمولا در سنین بالا مورد اختلالات سی دی یا سلوک  می‌شوند. یعنی اختلالاتی که طی آن کودک بیقرار‌، پرخاشگر و مضطرب است به طوری که عصبانیت او ممکن است در برخی موارد به افسردگی منجر ‌شود و هزاران اختلال دیگر که زیر مجموعه همین  نداشتن امنیت روانی در کودکان است.